De enige constante is verandering

Ik had ooit een directeur die dit te pas en te onpas riep. Vaak terecht ook, want een waarheid als een koe.

Je kunt er op verschillende manieren naar kijken. Enerzijds is het goed want verandering biedt kansen voor groei, ontwikkeling, verbetering. Dat proces gaat altijd maar door, zelfs op celniveau in je lichaam. Bedenk wat stilstand daar zou betekenen en er komen gelijk akelige beelden op je af. De natuur doet er ook aan mee door elke herfst een beetje te sterven en in de lente weer op te bloeien. Hernieuwd en verjongd. De cyclus van leven-dood-leven.

Deze microprocessen gelden ook op macroniveau. Dus dat stilstand achteruitgang is, op den duur, daar kunnen we mee akkoord gaan.  Het is een niet-te-veranderen natuurwet. Die ook weer niet betekent dat verandering altijd maar ten goede is. Er zijn talloze ontwikkelingen die uiteindelijk ontsporen en waar we dan weer anders mee om moeten leren gaan. Dat zie je bijvoorbeeld aan de huidige klimaatcrisis en de verwerpelijke vleesindustrie. Er komt een punt waarop de definitie van ‘groei’ opnieuw bepaald moet worden. Maar als die beweging eenmaal ingezet is, komt er ruimte voor verbetering. Zo is het leven constant een cyclisch proces.

Anderzijds zijn er binnen die cycli in een mensenlevens talloze momenten waarop je de tijd zou willen bevriezen. Dat kan ‘groots’ zoals bijvoorbeeld bij de geboorte van een kind of kleiner, zoals wensen dat geliefden, familie of huisdieren voor altijd bij je blijven, liefst in hun huidige gedaante. Of zelfs een moment, bijvoorbeeld de roes van een concert vasthouden. Tegelijkertijd weten we dat de waarde van iets verdwijnt als die vergankelijkheid er niet is.

In vriendschappen is het ook zoiets. Zo richting de middelbare leeftijd zijn er bij mij wel wat verschuivingen op dat gebied. Sommige eindigen ietwat koel of pijnlijk, anderen verzanden gewoon (wat makkelijker is). Er komen leuke nieuwe mensen bij met wie ik in deze fase veel gemeen heb en daar ben ik dankbaar voor. Heel dichtbij is er ook verjonging in mijn familie, wat een grote en leuke verandering is en best intens om van dichtbij mee te mogen maken. Het is niet alleen het aanschouwen van een nieuw leventje, maar ook de geboorte van je naasten als ouders. Ineens zie je hele nieuwe kanten en uiteraard nieuwe drijfveren, a la minute, ontstaan. Boeiend en een natuurlijk proces.

Zo tegen de middelbare leeftijd rukt ook het fenomeen op van de ‘laatste kans baby’ voor vrouwen tegen of over de 40. Zo kunnen er toch nog vrouwen zwanger raken van wie je dat echt niet meer verwacht had, en dat is niet altijd even leuk. Hoewel gegund aan iedereen, is een dergelijke emotie voor een kinderloze vrouw niet helemaal vreemd. De troost zit ‘m namelijk vaak in weten dat je niet alleen bent. Dat je ‘tribe’ enige omvang heeft. Die omvang lijkt steeds kleiner te worden nu je ook steeds vaker hoort over de ‘celebrity baby’ bij vrouwen van 45 jaar of ouder, zoals recent de bevalling van Cameron Diaz en de zwangerschap van Chloe Sevigny. Je weet natuurlijk nooit iemands verhaal, maar wat zou erachter zitten, vraag ik me af. Zijn ze laatbloeier of probeerden ze het al jaren? Of was het leven tóch niet compleet zonder…? Want die boodschap wordt daar, hoe onbewust ook, wel een beetje mee uitgezonden.

De enige constante is verandering maar de voortplantingsdrift of die nu biologisch of cultureel ingegeven is, lijkt weinig aan verandering onderhevig terwijl de bevolkingsaantallen op de aarde allang op peil zijn. Of zelfs erover. Intussen leven wij verder, mensen zonder kinderen, met onze goede bedoelingen en onze drang om betekenis te scheppen in een leven dat om andere dingen draait. Ik heb het al wel vaker gezegd, het verdriet dat ik soms voel zit hem niet zozeer in een gemis (wat je niet kent, mis je niet) maar in het jezelf moeten verhouden tot een wereld waarin iedereen de prioriteiten heeft liggen bij het eigen gezin. Een wereld waarin je vaak wat onbegrepen bent. Waar je je inderdaad soms kunt afvragen; waar doe ík het voor?

En zo start het nieuwe jaar; niet persé onaangenaam maar wel wat wisselend in emotie. Wel kwam ik een quote tegen over het boek Reconceiving women, separating motherhood from female identity die ik zeer ondersteunend vond voor ‘ons soort vrouwen’: “Because society has long associated the feminine with the maternal, it is sometimes difficult to view other developmental paths as anything other than substitutes for that which is ‘missing’: The redefinition of ‘absence’ as ‘potential space’ permits a nonmaternal interpretation of female identiy development in which nonmaternal identities are equivalent alternatives to, and not substitutes for, maternal identities.”

Potential space….mooi vind ik dat. Biedt ruimte voor mogelijkheden, ambities, dromen, stilte, rust, alles wat je energie doet groeien op je eigen manier.