Echte vrouwen krijgen een kind

De kinderwens blijft de gemoederen flink bezig houden. Blijkbaar is er vandaag de dag nog steeds een groep die voor zichzelf moet opkomen. Dat is de groep van de (bewust) kinderloze vrouwen (en mannen?). Gelukkig heb ik op dit moment niet meer het gevoel dat ik mijn bestaan moet verantwoorden, al was dat tot voor kort wel het geval.

Vandaag las ik deze recensie op 8weekly van het boek Echte vrouwen krijgen een kind van Liesbeth Smit. Het boek heb ik niet gelezen en dat ga ik denk ik ook niet doen. Niet omdat het niet een goed boek zou zijn, maar omdat ik op dit moment voldoende vrede met mijn situatie heb. Toch staan er in de recensie een aantal stukken die ik wil overnemen vanwege hun herkenbaarheid.

“Het kan voor een vrouw heel moeilijk zijn om te accepteren dat ze geen kinderen kan krijgen. Enerzijds heeft dit te maken met een sterke verheerlijking van het moederschap in de Nederlandse cultuur. Hierover interviewt de auteur Rosemarie Buikema, hoogleraar Kunst, Cultuur en Diversiteit en hoofd van de onderzoeksgroep genderstudies aan de Universiteit Utrecht. Wanneer een vrouw moeder wordt, dan bevestigt ze daarmee haar genderspecifieke rol: “Door te voldoen aan dat vrouwbeeld blijft de vrouw op haar plek én wordt ze erom gewaardeerd dat ze zich niet bedreigend opstelt ten opzichte van de status quo.”
Dit stuk bevestigt mijn vermoeden dat in Nederland het moederschap verheerlijkt wordt, vooral op kanalen zoals Instagram. Ik vraag me af of dit zo heel anders is in andere landen? Ik heb eens een boek gelezen over de IJslandse cultuur, waarin hetzelfde stond. Niet echt iets dat ik verwacht had. Dat stukje over jezelf voelen afwijken van de status quo herken ik. Daardoor heb ik me een tijdje ontheemd gevoeld. Ik moest letterlijk een nieuwe plek voor mezelf ontdekken en bekrachtigen. Bovendien komen er steeds meer vrouwen die van de status quo afwijken, zodat straks misschien wel de status quo de status qua niet meer zal zijn.

“Daar komt nog bij dat we in onze geschiedenis maar weinig voorbeelden kennen van vrouwen die iets betekenden buiten de voortplanting om:
“De grote verhalen die richting gaven aan onze geschiedenis waren meestal verhalen die draaien om vaders en zonen. Daarbij werden conflicten in een lineaire, patriarchale lijn opgelost en hadden vrouwen geen andere rol dan ofwel het obstakel te zijn dat overwonnen moest worden, ofwel de prijs die de held te wachten stond om het nageslacht veilig te stellen.”
Dit sterke gevoel dat het krijgen van een kind de enige betekenisvolle ervaring zou zijn voor een vrouw, in combinatie met een sterk maakbaarheidsideaal, vormt een gemene cocktail, aldus Buikema:
“Los van het feit dat we door een historisch bepaalde verbeeldingsarmoede nog steeds te maken hebben met vrij klassieke ideeën over wat de rol van de vrouw is of zou moeten zijn, verwachten we tegelijkertijd ook van vrouwen dat ze gebruikmaken van alles wat de emancipatie te bieden heeft.”

Deze paradox is niet alleen voor moeders herkenbaar, maar ook voor vrouwen zonder kinderen. Bij hen wordt er vanuit gegaan dat zij carrièrevrouwen zijn, terwijl velen van hen dit helemaal niet zijn of wíllen zijn. Het lijkt alsof zij hun bestaan alleen kunnen verantwoorden door die drukke carrière, maar wat als die er niet is of niet gewenst is? Daar heb ik eerder over geschreven in de blog Moet ik iets compenseren.

“Hier komt de centrale vraag van Echte vrouwen krijgen een kind boven water. Als je jong bent denk je dat je jouw leven kunt plannen en dat alles mogelijk is. Maar tegen de tijd dat je veertig bent kan dat dus vies tegenvallen. En hoe richt je je leven dan in, in een maatschappij die draait om moederschap? Wat voor betekenis geef je je leven dan?

De maakbaarheidscultus creëert gekke toestanden van vrouwen die de veertig naderen en de tijd voelen tikken, en er ineens alles aan doen om die kinderwens te vervullen. En dat is niet altijd het recept voor een gelukkig leven.”

Een gelukkig leven willen we uiteraard allemaal. Kinderen krijgen is geen garantie voor een gelukkig leven, maar kinderen níet krijgen ook niet. Kortom, in beide situaties kun je gelukkig en ongelukkig zijn. Sowieso is streven naar een gelukkig leven een lastige zaak. Een leven met veel gelukkige momenten, ja daar wil ik wel voor gaan. Maar ik weet dat bij groei ook altijd ongemak hoort en verdriet en pijn zijn helaas niet te vermijden.

Er is misschien niet zozeer angst voor een ongelukkig leven, maar meer angst voor een zinloos leven. En als je geen moeder wordt, heb je niet dat specifieke verhaal voor jezelf. Gelukkig zijn er nog heel veel andere, waardevolle verhalen die je leven zin kunnen geven. En het is zaak dat voor ogen te houden en daarnaar te zoeken. En omring je met regelmaat met gelijkgestemden. Uit ervaring kan ik zeggen dat het helpt.